Sığır, Koyun ve Keçilerde Şişme Hastalığı

Sığır, Koyun ve Keçilerde Şişme Hastalığı Nedir? Nasıl Önlenebilir? Tedavisi Nasıl Yapılabilir?

* Şişme, sadece ruminantların bir durumudur ve genellikle sığırda koyun ve keçiden daha fazla bir problemdir. Şişme, Rumen’in, tutulan gaz ile genişlemesidir ve bir saat veya daha kısa bir süre içinde hayvanın ölümüne sebep olacak derecede şiddetli hale gelebilir. Şişme, hayvana ters bir etkisi olmadan deneysel olarak hava ile şişirilen Rumen’de biriken gaz sebebiyle oluşturulan basit bir mekanik problemden daha ciddidir. Bu mekanik işlemde, içeriye hava pompalandığı zaman hayvan derhal dışarı püskürtür. Halbuki şişmede, Rumen kasılmaları ya yavaşlamış ya da rumen içeriklerinden gaz değişimi kadar uzun bir süre devam eder.

* Şişme, hayvanlar ilk defa bol baklagilli çayırlarda otladığı zaman daha muhtemel meydana gelir ve özellikle sabah erken çiyli veya yağmurlu zamanlarda meranın yaş olması halinde tehlikelidir. Şişme, sığır veya kuzuların tamamen açık besi arazilerinde beslenmeleri için bırakıldıkları zaman da bir problemdir. Bu hayvanlardan bazılarının şişmesi kronikleşir ve almaları gereken ağırlık kazancını elde edemez. Böyle hayvanları erken pazara sunmak en iyi cevaptır. Kronik şişme, ya travmatik gastritis ( madeni cisim hastalığı) ya da tümörlerden dolayı vagus sinirinin (sindirim sistemini yöneten büyük sinir) tahrişiyle Rumen fonksiyonu bozulan sığırda zaman zaman görülür.

* Baklagillerden ileri gelen şişme, Rumen’de hapsedilen basit bir serbest gaz olayı değildir. fakat sıkça köpüklü şişme denilen bu olayda gaz, baloncuklarda hapsedilir. Bu durum, problemin çözümünü büyük ölçüde komplike eder.

Sığır, Koyun ve Keçilerde Şişme Teşhisi

* Şişme teşhisi basit bir melesedir. Etkilenen hayvanlar genellikle yemeyi keser ve sürüden ayrı ayakta durur. Hayvana arkadan bakıldığında, yukarı sol tarafında, son kaburga gerisinde ve bel omurlarının yan uçları altında ifade edilenbir şişme gösterir. Bu bölgeler palpe edildiği zaman, sıkı ve gergin davul derisi gibi hissedilir. Şişme şiddetine bağlı olarak, hayvan hızlı bir şekilde, ağzı açık ve kısa nefes alır. En az çaba bile nefesin kısalığını kötüleştirir ve hayvan zemin üzerine düşebilir ve oksijen yetersizliğinden ölebilir. Şişme sebebiyle ölüm akut olabilir ve şişen hayvan merada ölü bulunur. Bu sebeple, hayvanları baklagiller merasına ilk bırakıldığı birkaç gün boyunca periyodik olarak kontrol etmek iyi bir fikir olacaktır. Ölümden önce klinik belirtiler görülmezse ve sadece ölü şişmiş hayvan görürseniz, mutlaka şarbon, yanıkara ya da üre zehirlenmesi gibi diğer hastalıklar arasında bir ayırım yapmalısınız.

Sığırlarda Şişme Tedavisi

* Ciddi şişme olayları, tam ve acil tedavi gerektirir. Veteriner hekiminizi çağırın, ancak siz onu beklerken, yardımcı olmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. bütün hayvanları derhal meradan dışarı çıkarın. Rumen içindeki baloncukların yüzey gerilimini azaltmak ve hapsedilen gazı serbest bırakmak için, 450-475 ml’lik bitkisel ya da mineral yağ ağızdan verin. 2,5 cm çapındaki bir tahta parçasını ağız içerisine bağlamak, tükürük salgısını ve geğirmeyi teşvik edecektir. Bu işlem, pek çok hayvanın hayatını kurtarmıştır.

* Eğer veteriner hekiminizin yardımı mevcut değilse, 2,5 metrelik pürüzsüz bir bahçe hortumu kullanarak geçici bir mide tüpü yapılabilir. Bu tüpü mineral yağ ile yağlayın ve basıncı rahatlatmak için nazikçe boğazdan geçirerek Rumen içerisine indirin. Bu işlem pratik olarak uygulanabilir, ancak acele profesyonel bir yardım alamazsanız, bunu denemek değerli olur.

* Son bir başvuru, mevcut olduğu taktirde bir trokar kullanmaktır. Çiftlik hayvanları malzemeleri satan işyerlerinin çoğunda bulunan bu alet, özellikle direkt olarak rumen içine yerleştirildiği zaman şişmeyi rahatlatmak veya hafifletmek için yapılır. Trokar kanülünün çapı şişmeyi rahatlatmaya yetmeyecek kadar dar ise, Rumen içindeki deliği keskin bir bıçak ile genişletin ve daha geniş bir boru sıkıştırın. Bu an, iğrenme ya da hemen mide bulantısı zamanı değildir. hayvan çok kötü şişmişse ve trokar gerekli ise, kanül sıkıştırmanın acısı önemsiz olur. Sonuç olarak komplikasyonlar gelebilir. Ancak bunlar yönetilebilir olacaktır. Halbuki, rahatlatılmayan ciddi şişme öldürücüdür. Poloxalene, deterjan veya yağ gibi ilaçlar mide tüpü veya Kanül aracılığıyla direk olarak Rumen içerisine konulabilir. Kanül kullanmak, hayvan hayatının kurtarılması acil durumunda çabuk iş yapar, ancak bu uygulamayı sıklıkla enfeksiyonun takip etmesi sebebiyle, rutin olarak kullanılması tavsiye edilmez.

Sığırlarda Şişme Nasıl Önlenebilir?

* Şişme, yönetim yoluyla geniş ölçüde önlenebilir. Sığır veya koyunlara baklagil merasına konulmadan önce biraz kuru ot yedirmek ve onları çıkarmadan önce otlar kuruyana kadar beklemek, çok yardımcı olan işlemlerdir. Hayvanların mera içinde alıştırana kadar sadece yarım saat serbest bırakmak da yararlı teknikler başarı ile uygulanır. Poloxalene ve  bitkisel yağlar gibi yüzey geriliminin azaltan etkenlerin yemlere ilave edilmesi yardımcı bir uygulamadır.