Keçilerde Kızgınlık, Gebe ve Doğum Süreci

Keçi

**Keçi, koyun gibi mevsimsel poliöstrus gösteren hayvandır.  Keçi genellikle Ağustos’tan Ocak ayına kadar kızgınlığa gelir. Döl veriminin pik olduğu dönem Eylül, Ekim ve Kasım aylarıdır. Bu periyod boyunca, dişi her 21 günde bir kızgınlık gösterir ve gösterdiği bu kızgınlık 2-3 gün sürer. Ovulasyon, kızgınlık periyodunun sonunda olur. Bu yüzden genellikle 2.gün en iyi çiftleştirme zamanıdır.

Keçilerde Kızgınlık Süresi 

**Keçilerde kızgınlık süresi 2-3 gün sürer. Kızgınlık süresi keçinin yaşına, ırkına, çiftleşme mevsimine ve tekenin uyarıcı etkisine değişiklik gösterir. Keçilerde yumurtlama, kızgınlığın meydana gelmesinden 30-36 saat sonra şekillenir.

Keçilerde Kızgınlık Belirtileri Nelerdir?

• Tedirginlik,
• Kuyruk salma,
• Huzursuzluk,
• Meleme,
• Teke arama ve tekeden kaçmama,
• Sık sık idrar yapma,
• Vulva genişler,
• Vulvadan biraz mukus(akıntı) akması,
• Vajina iç zarı kabarır ve kızarır,
• Diğer keçilerden kaçmama ve diğer keçilerin üzerine atlama,
• Tekeyi kabul etme gibi keçiler kızgınlık belirtileri gösterirler.

**Bir iki keçi sahibi, onların çiftleştirmede problem yaşar. Bir iki keçi için ayrıca teke beslemen ekonomik değildir. Ayrıca onların misk bezlerinden yayılan koku, sosyal olarak kabul edilmemesine neden olur. Ancak kendini adayan hevesli bir keçi veya diğer keçi kabul eder. Bu da genellikle dişinin kızgınlık döneminde olduğunda bir tekenin bulunduğu yere nakledilmesi anlamına gelir. Bu, zahmetli bir iştir ve çiftlikten çiftliğe hastalık geçiş riski taşır. Bu sebeple suni tohumlama, akılcı pratik bir çözümdür, ama kullanılabilirliği sınırlıdır.

**Dondurulmuş semen, sınırlı sayıda kaynaktan bulunabilir. Bunlardan biri ABD’de bulunur. Yetiştirme birliği semen kaynaklarının devam listelerini tutar ve sınırlı sayıda keçi sahipleri için belki en iyi çözüm, yerel bir suni tohumlama teknisyeni ile düzenleme yaparak dondurulmuş semen elde etmek ve bir sürüde kullanmak için depolamaktır. Süt keçilerinin popülaritesinin hızla artmasıyla, suni tohumlama hizmeti de şüphesiz daha kolay bulunabilir olacaktır. Bu olana kadar, dişi keçilerin nakli veya bir tekenin beslenmesi bazı kişiler için sadece alternatifler olacaktır.

**Daha geniş çaplı ticari keçi sütçülüğü ekonomik zeminlerde her bir tekeyi temize çıkarabilir, ancak kokuları başarılı olarak giderilmedikçe her şeye nüfuz eden kokuya sahip tekeler, hala kendi kokuları ile yaşamak zorundadır. Tekeler, bundan sonra bile, çiftleştirme dönemi boyunca sakalları üzerine tiksindirici bir idrar yapma ve her tarafa idrar sallama alışkanlığına sahiptir. Tekeler, her ne kadar pek çok açıdan arzu edilmezlerse de, esas teşkil ederler. Şükür ki, üç başa kadar dişi bir keçi sürüsü için sadece bir tekeye ihtiyaç vardır.

Keçilerde Gebelik Teşhisi

**Koyunlarda olduğu gibi keçilerde de gebelik teşhisi için en güvenilir metot ultrasonografidir.

**Keçilerde ortalama gebelik süresi 151 gündür ve keçilerde çiftleştirme tarihi genellikle bilindiği için, yavrulama tarihi önceden tahmin edilebilir. Gebe keçi, doğuma birkaç gün kala daha uygun, rahat, temiz ve kuru bir yere alınmalıdır.

Keçilerde Yaklaşan Doğumun Belirtileri Nelerdir?

• Memeler büyümeye başlar,
• Pelvik bağları gevşer,
• Kuyruk başının yükselmiş görünümü,
• Böğründe bir çukur görünümü oluşur.

Keçilerde Doğum

**Keçide doğum sancısı başladığı zaman gelişen olaylar, diğer hayvan türlerindeki gibidir. İlk önce su kesesi görünür. Sonra da normal olarak ön ayaklar ve baş takip eder.

**Keçide doğum, diğer türlerden sadece bir açıdan farklılık gösterir. Doğum, aşırı derecede meleme ile eşlik eder. Bu durum, doğum yapan keçinin acı çektiği anlamında değildir. Sadece diğer hayvanlar kadar acıya dayanıklı ve sabırlı değildir. Makul bir zaman içinde doğumda bir ilerleme olmazsa, diğer türlerde açıklandığı gibi keçiye yardım edilmelidir. Plasentanın atılmaması, keçilerde yaygın değildir. Ancak bu durum olduğu zaman, mutlaka veteriner hekim tarafından müdahale edilmelidir. Keçilerde ikiz doğum yaygındır.

**Oğlak doğduğunda, keçinin yalayarak uzaklaştırmak istememesi halinde, burundaki mukus temizlenmeli ve oğlak silinerek kurulanmalıdır. Aynı zamanda, oğlakların diğer hayvanlarda olduğu gibi bir saat içinde kolostrumu alması gerekir, fakat ondan sonra beslemek bir seçim meselesidir. Keçinin sütü kullanılmazsa, derhal el ile beslemeye başlamak, muhtemelen en iyisidir. Oğlaklar daha uzun süre emmeye izin verirler. Sütten kesme tecrübesi daha yaralayıcıdır.

Oğlakların Boynuzsuzlaştırılması

**Oğlaklar 1 haftalık olmadan önce kesinlikle yapılması gereken bir şey, boynuz tomurcuklarını yok etmektir. Ergin keçilerin boynuzsuzlaştırılma işlemi, büyük ve sıkça da başarısız bir işlemdir. Keçiler genç olduğu zaman sıcak bir elektrikli boynuzsuzlaştırma demiri ile daha kolay yapılır. Boynuzlu türlerde, her bir boynuz tomurcuğu etrafında spiral helezonlu kıllar vardır. ancak bu ayırımı yapamazsanız kılların traş edilmesi ile kafatasına sıkıca tutunan boynuz tomurcuğu açığa çıkacaktır. Boynuz tomurcuğunu yeterli derecede yakmada kiraz kırmızısı bir boynuzsuzlaştırıcının uygulanması genellikle 5-10 saniye sürer. Bu işlem, çabuk tiksinen veya midesi kolay bulanan kişilerin işi değildir ve yakma işlemi tam olmalıdır. Aksi taktirde uygulanan yerde göze hoş görünmeyen lekeler gelişir. Diğer yandan, aşırı yakma işlemi beyin zararına sebep olabilir.

**Acımasız gibi görünse de, lokal anestezi kullanımı kuşkulu bir değere sahiptir. Çünkü, yavrular gerçek boynuzsuzlaştırmaya karşı geldikleri kadar fazla anestetik enjensiyona maruz kalır. Erkekleri boynuzsuzlaştırırken, demiri boynuz tomurcuğunun kenarı ve merkezine yavaşça kaydırın. Bu keçiler yaşlandığı zaman pis kokunun geldiği yerden misk bezlerini yok eder. Yakma işlemi yeteri kadar olduğunda, deri, kösele gibi bakır renkli bir görünüm alır. Boynuzsuzlaştırma kutusu, oğlağın daha kolay zapt edilmesini sağlar.

Keçilerin Laktasyon Süresi

**Koyunlarda ortalama laktasyon süresi 5-6 ay idi. Keçilerde laktasyon süresi 5-6 ay olup bazı sütçü ırklarda ise 8-9 aya kadar çıkabilir. Keçiler doğumdan sonra ilk altı hafta süre içinde süt veriminde pike ulaşır. Sonrasında süt veriminde yavaşlama olur. Laktasyonun sonunda ise verimde hızlı bir düşüş olur.

Keçilerde Tekeden Kaynaklanan Kısırlığı En Aza İndirmek İçin:

• Bir tekeye düşecek dişi sayısı azaltılmalı.
• Ergin teke, 10-15 dakika aralıklarla günde 5-6 keçiye aşım yapabilir.
• Ergin bir tekeye 60-70 keçi düşünülmelidir.
• Genç bir tekeye ise 30-40 keçi düşünülmelidir.

Keçilerin Arasına Teke Katımı Ne Zaman Yapılır?

**Genellikle yaz ortası ile sonbahar başlarında teke keçilerin arasına konulur. Yaz ayında yüksek sıcaklıklardan dolayı gebe verimliğini artırmak için, teke katımı sabah ve akçam saatlerinde yapılmalıdır. Ayrıca yine süt veriminin düşmemesi, gebe oranının yüksek olması gibi etmenlerden dolayı otlatma işlemi de serin saatlerde yapılmalıdır.