İneklerde Doğum İşlemi

İneklerde Güç Doğum Olur Mu?

**İneklerde güç doğum oranı bazı ırklarda hiç olmazken bazı ırklarda ise güç doğum oranı % 2 ile %10 arasında değişir. Genellikle %90-97 oranında doğum kolay olur. Doğum yapan ırklarımızda zor doğum oranı en yüksek olan düve Holstein'dir ve bu oran %8'dir. En kolay olan ırk ise Angus'tur.

İneklerde Doğum İşlemi

**Yavrular normalde önce ayaklar, daha sonra baş ve omuzları ile gelerek doğar. Genelde önce plasenta görünür ve içi sıvı ile dolu olması nedeniyle, uterus kasılmalarıyla servikse karşı zorlanmada bir yastıklama-hafifletme etkisi gösterir. Bu etki, serviksin açılmasına yardım eder ve ayaklar ve burun birlikte izler. Serviks hayvanın doğumuna izin vermek için daha çok bile açılır. Ayaklar vajinaya girerken, güçlü karın kasılmaları bütün işleme hız vermeye başlar. Kasılmaların yoğunluğu artarken plasenta içindeki sıvıyı bırakıp sıkça yırtılır. Yırtılma, her şeyin normal gittiği zamana ait bir neden değildir, aslında doğum kanalını yağlandırarak kolay işlemesine yardım eder. İlk doğum yapan hayvanda doğum sancısı daha uzundur.

İnek Doğum Yaparken Müdahale Edilir Mi?

**Doğum yapan hayvana fetüsü çekerek yardım etmenin gerekli olup olmadığı sıkça sorulur. Genellikle, dişi hayvanın sağlıklı, duruş veya gelişin normal olduğu varsayılarak cevabın ‘hayır’ olduğu söylenir. Milyonlarca hayvan yardımsız doğar ve fetüsün dışarı çıkmaya zorlanması, aslında atılmayan plasenta komplikasyonuna hız verir. Ön ayaklar ve burnunu gösteren buzağı ile doğum sancısı bir saatten fazla olan ve daha fazla ilerleme belirtileri bulunmayan ineğe kesinlikle biraz yardım gerekir. İnek, açıkça yarım ihtiyacı göstermeden bir saatin üzerinde sancı çeker.

**Ön ayaklar görülüp baş kısmı çıkmaya başlarken buzağının ön bacaklarından çekme gücü uygulamak basit bir iştir. Bu güç nazik ve karın kasılmalarıyla uyumlu veya eş zamanlı olmalıdır. Bu anda kaba güç ve zorlama yapılmaması gerekir. Kaba davranışlar istenmez ve sıkça buzağı ölümü ve inek felci ile sonuçlanır.

**Buzağı duruşu gelişinin normal olduğu ve ayakların ulaşabileceğiniz yere çıktığı varsayılarak, gerektiğinde ineğe neden biraz yardım yapamayacağınızın bir sebebi yoktur. Ancak, buzağı duruşu gelişi her zaman normal değildir ve bu, veteriner hekiminizin çağrılması gereken bir andır. Doğum sancısı bir saatten fazla devam ederse, buzağı pozisyonunun bazı normalden uzak hallerde bulunduğu oldukça ihtimal dâhilinde olduğu; ihtimallerin çok ve elle müdahalenin zor olduğu akılda tutulmalıdır. Bütün hayvan türlerinde önden geliş ve ön ayakların ilk çıkışı normal ve en yaygın pozisyondur. (Şekil 4.3)

**İkinci en yaygın pozisyon arkadan geliştir. İlk önce arka ayakların çıkışa yönelmiş ve baş kısmın görünmez gibi olmasıdır. Buzağının ayak tabanları buzağının alt tarafında ineğin ayaklarına doğru ise bu pozisyona ön geliş; buzağının ayak tabanları ineğin kuyruk tarafına yukarı yönelik ise bu pozisyona arka geliş denir. Bu kesin bir baş kural değilken, veteriner hekiminizi çağırıp çağırmayacağınıza erken karar vereceğiniz ve ne tür problemleri bilme istekliliğinizde erken yardımcı olma durumumda %99 doğru bir andır. Hekiminiz, sizi ve ineği bitiren iki saatlik bir mücadeleden sonra çağırılmadan ziyade, erken evrede size daha iyi yardım edebilir. Bu durumlarla uygulamada sıkça karşılaştığımızı ve genellikle fetüs ve ineğin ölümüyle sonuçlandığını ve bütün bu usullerin, özellikle de hayan sahibinin gerekmeyen bir kurtarma operasyonu haline gelen bu durum için fatura aldığı zaman kısa süreli öfke-kızgınlıklar olduğu hesaba katın.

İnek Güç Doğum Yapması Durumunda Doğuma Nasıl ve Ne Zaman Müdahale  Edilmelidir?

**Normal bir ön geliş, sadece az bir güç kullanarak yardım gerektirirse yardım edilebilir. Tutmak için bacakları kaygan bulacaksınız ve daha büyük hayvan türlerinde temiz bir halat bağlayın. Halen daha iyisi olan doğum zinciri ise çalışmayı kolaylaştıracaktır. Bağlama işinin topuk kıllarının bağlantı yeri üzerinde olmasına özen gösterilmelidir. Daha aşağı kısma bağlanırsa, halatı veya zinciri çektiğiniz zaman kayıp çıkabilir ve toynak duvarını yırtabilir. Çekme yönü, ineğin karın gerginliği ile çakışarak dışarı aşağı doğru olmalıdır. Yardım alarak aynı zamanda fetüsü hafifçe geriye ve fetüsün her bir yolda ekseni boyunca dışarı döndürün. Bu da sıkça işlemi kolaylaştıracaktır. İneğin pelvis kanalı dikey eksende yatay eksenden daha uzundur. Bundan dolayı fetüs bel kemiği ile dikey pozisyonda ineğin bel kemiğine bitişik olmalıdır.

**Hangi sebeple olursa olsun komplike olmuş bir doğuma veteriner hekim yardımı alamadığınız anlar olabilir. Bu istenmeyen durumdaki anları takip eden bazı yol göstermeler veya öğütler getirilecektir. Ancak hemen ilave etmek gerekir ki her ne zaman mümkün ise komplike durumlara yardım için veteriner hekim çağrılmalıdır. Çünkü sonuç muhtemelen daha iyi olacaktır.

**Doğum yardım işleminde temizlik çok önemlidir. Uterus, enfeksiyonlara karşı özellikle de doğum yaralanmalarını müteakip son derece duyarlıdır. İlk adım, ineği ayak üzerinde tutmak ve sabun ve su ile vulva çevresini, ellerinizi ve kollarınızı iyice ovuşturarak temizlemektir. Sonra da, bir elinizi sabunlu solüsyon içerisinde, ya da mevcut olması halinde nötral yağ veya mineral yağlarla bile yağlamaktır.

**Elinizle nazikçe vajina içerisine girin ve hatanın ne olduğunu araştırmaya çalışın. Serviks genişlemezse daha uzun bir süre bekleyin ve yeniden deneyin. Ancak diğer geliş bozuklukları da hesaba katılabilir. Doğumun başarılı sonuçlanabilmesinden önce, fetüs ön veya arka pozisyonunda olmalıdır.

**Pozisyon bozukluğunu düzeltme çabalarında, ne yapılamayacağının bir listesini hazırlayın ve böylece yapmaya zaman israf etmemeniz yararlı olabilir.

**Bir arka pozisyonu ön pozisyona veya aksine değiştiremezsiniz-yeterli boşluk yoktur.

**Bacaklar ve baş kısımları serviks içerisinden görünmeye başlamadıkça bir ön pozisyonu doğurtamazsınız. Bazen sadece bacaklar görünür ve baş kısmı yana döner. Fetüsü doğurtabilmeden önce baş kısmını doğrultmalıdır.

**Üç veya daha çok bacak serviks içinden göründü ise doğumu yaptıramazsınız. Bunlar aynı fetüs ya da iki fetüse ait olabilir. Herhangi bir olayda, uygun iki bacak dışarı sıralanmalı ve diğerleri ise yoldan geriye itilmelidir.

**Baş tam serviksten çıkmışsa bir fetüsü sadece nadiren doğurtabilirsiniz. Baş geri itilmeli ve ilk önce bacakların serviksten görünmesi sağlanmalıdır. Baş şişmiş veya genişlemişse, genellikle bacakları çıkarmak için uygun boşluk oluşturmak üzere ilk önce baş ampute edilir.